ΔIATAPAXH ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΨΥΧΟΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ

Η διαταραχή αυτή μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα που έχουν επιβιώσει από κάποιο τραυματικό γεγονός το οποίο είναι έξω από τις συνηθισμένες ανθρώπινες εμπειρίες. Τέτοια παραδείγματα είναι το να υποστεί το άτομο βιασμό, επίθεση με σωματική βιαιοπραγία ή σωματικό τραυματισμό, να υποστεί βομβαρδισμούς, βασανιστήρια, να συμμετέχει σε μάχες, να ήταν αιχμάλωτος σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, να ήταν μέτοχος σε σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα, σε πτώση αεροπλάνου, σε βύθιση πλοίου, να έχει επιζήσει από φονικές πλημμύρες, τυφώνες, σεισμούς κ.λπ. Μπορεί να έχει ζήσει μια ξαφνική καταστροφή του σπιτιού, της επαγγελματικής επιχείρησης ή και ολόκληρης της κοινότητας που ζει ο άνθρωπος. Ακόμη μπορεί να δει κάποιο άλλο άτομο να τραυματίζεται ή να σκοτώνεται σαν αποτέλεσμα ατυχήματος ή σωματικής βίας.

 

Σ' όλες αυτές τις καταστάσεις, ο κοινός παρονομαστής είναι ότι υπάρχει σοβαρή απειλή για τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα είτε του ιδίου, είτε η απειλή αφορά παιδιά, σύζυγο, συγγενείς ή φίλους. Το άτομο που πάσχει από τη διαταραχή αυτή, αναβιώνει κυριολεκτικά, δηλαδή ξαναζεί το τραυματικό γεγονός μέσα από επανειλημμένες και αθέλητες αναμνήσεις του συμβάντος ή μέσα από επαναλαμβανόμενους εφιάλτες. Μπορεί να ξαναζήσει κυριολεκτικά το συμβάν με παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις και διασχιστικές (flashback) καταστάσεις και να επιδείξει παρόμοια με την τότε συμπεριφορά. Επιπλέον, το άτομο μπορεί να βιώσει έντονη δυσφορία σε ανάλογες συμβολικά παρόμοιες καταστάσεις συμπεριλαμβανομένων των επετείων του συμβάντος. Τα επεισόδια της διαταραχής μπορεί να διαρκούν από λεπτά μέχρι πολλές ημέρες.

 

Η διαταραχή περιλαμβάνει κάποιο είδος «ψυχικού μουδιάσματος», ελαττωμένης απαντητικότητας στο περιβάλλον, που βιώνεται από το άτομο σαν μείωση του ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητές του, σαν αίσθημα απομάκρυνσης ή αποξένωσης από τους άλλους, σαν αδυναμία για τρυφερά συναισθήματα, σαν έλλειψη μελλοντικών σχεδίων κ.λπ. Το άτομο με τη διαταραχή αυτή προσπαθεί να αποφύγει κάθε σκέψη, αίσθημα, δραστηριότητα, κατάσταση κ.λπ. που σχετίζεται ή μπορεί να του θυμίζει το τραυματικό γεγονός.

Επιπλέον, υπάρχουν επίμονα συμπτώματα αυξημένης διεγερσιμότητας, όπως διαταραχές στον ύπνο του, δυσκολία στη συγκέντρωση, υπερεπαγρύπνηση, ευερεθιστότητα ακόμη και εκρήξεις οργής.

 

Συχνά νιώθουν ένοχοι που αυτοί έζησαν και κάποιοι άλλοι από την οικογένεια ή την ομάδα δεν επέζησαν π.χ. μετά από ένα σεισμό, στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου κ.λπ. Άγχος και κατάθλιψη είναι συχνές επιπλοκές της διαταραχής αυτής.

 

Το τραυματικό γεγονός επαναβιώνεται επίμονα, τουλάχιστον με ένα από τους παρακάτω τρόπους:

1) επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του γεγονότος που εισβάλλουν και προκαλούν έντονη ενόχληση και αναταραχή

2) επαναλαμβανόμενα όνειρα του γεγονότος που προκαλούν έντονη ενόχληση και αναταραχή

3) ξαφνικά το άτομο δρα ή νιώθει σαν να ξανασυμβαίνει το τραυματικό γεγονός

4) έντονη ψυχολογική ενόχληση και αναταραχή κατά την έκθεση σε γεγονότα που συμβολίζουν ή μοιάζουν με κάποια πλευρά του τραυματικού γεγονότος, συμπεριλαμβανόμενων των επετείων του τραύματος.

 

 

Υπάρχει επίμονη αποφυγή των ερεθισμάτων που συνδέονται με το τραύμα, όπως φαίνεται από τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω:

1) προσπάθειες να αποφύγει σκέψεις ή συναισθήματα που συνδέονται με το τραύμα

2) προσπάθειες να αποφύγει δραστηριότητες ή καταστάσεις που ξυπνούν αναμνήσεις του τραύματος

3) ανικανότητα να θυμηθεί μια σημαντική πλευρά του τραύματος (ψυχογενής αμνησία)

4) εκσεσημασμένη μείωση του ενδιαφέροντος σε σημαντικές δραστηριότητες (σε νεαρά παιδιά μπορεί να υπάρξει απώλεια πρόσφατα αποκτημένων αναπτυξιακών δεξιοτήτων, όπως ο έλεγχος των απεκκριτικών λειτουργιών ή η δεξιότητα της ομιλίας)

5) αίσθημα απομάκρυνσης ή αποξένωσης από τους άλλους

6) περιορισμένο εύρος συναισθήματος π.χ. ανικανότητα του ατόμου να έχει συναισθήματα αγάπης

7) αίσθηση βράχυνσης του μέλλοντος π.χ. το άτομο δεν περιμένει ότι θα σταδιοδρομήσει επαγγελματικά, ότι θα παντρευτεί, ότι θα κάνει παιδιά ή ότι θα ζήσει για πολλά χρόνια.

 

Ο πάσχων από τη διαταραχή έχει επίμονα συμπτώματα αυξημένης διεγερσιμότητας (που δεν ήταν παρόντα πριν από το τραύμα), όπως φαίνεται από τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω:

1) δυσκολία να κοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένος

2) ευερεθιστότητα ή εκρήξεις θυμού

3) δυσκολία στη συγκέντρωση

4) υπερεπαγρύπνηση

5) αυξημένη αντίδραση ξαφνιάσματος

6) διέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος κατά την έκθεση σε γεγονότα που συμβολίζουν ή μοιάζουν με κάποια πλευρά του τραυματικού γεγονότος. Π.χ. μια γυναίκα που βιάσθηκε μέσα σ' ένα ανελκυστήρα, γίνεται κάθιδρη όταν μπαίνει σ’ οποιοδήποτε ανελκυστήρα.

 

Για να τεθεί η διάγνωση της διαταραχής πρέπει τα συμπτώματα να επιμένουν για τουλάχιστον για ένα μήνα.

 

Θεραπεία. Η Ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με αντιαγχώδη και αντικαταθλιπτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της διαταραχής αυτής. Η ομαδική ψυχοθεραπεία σε επιζώντες της ίδιας τραυματικής κατάστασης π.χ. αιχμάλωτοι πολέμου, βετεράνοι πολέμου, επιζώντες ατυχημάτων ή φυσικών καταστροφών, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη.